Editing Page:Organum mathematicum libris IX. explicatum (1668).djvu/771

<center>§. 1.</center> <center>Primus Modus, ope Sphaerae materialis.</center>''<br>
IN quavis regione, et quolibet anni tempore, dies artificialis tanta est, quantus est arcus Aequinoctialis, qui supra Hemisphaerium ascendit, dum supra idem Hemisphaeium Sol commoratur. Si itaque sciatur, quot gradus et minuta Aequinoctialis Circuli ascendant supra Horizontem ortivum a puncto temporis, quo Sol ascendere incipit supra eundem, usque ad punctum temporis, quo Sol descendit infra occiduum, et hi gradus et minuta Aequatoris convertantur in horas et minuta horaria, tribuendo cuilibet horae 15 gradus, et quatuor minutis horariis unum gradum; scietur diei naturalis quantitas; qua subtracta ex horis 24, quae unum diem naturalem constituunt, remanet nox artificialis.<br>
Arcus autem Aequatoris, qui singulis diebus oritur dum Sol supra Horizontem moratur, sic reperitur ex Sphaera Armillari, aut Globo Astronomico accurate fabricaris.<br>
''Statuatur Sphaera materialis in propria positione, id est, in debita elevatione poli illi regioni aut loco, pro quo diei quantitas investigatur; gradusque ie Eclipticae, in quo Sol die proposito existit, in Horizonte ortivo collecetur; noteturque punctum illud Aequatoris, quod tunc in eodem Horizonte existit, et cooriri cum Sole incipit: Deinde circumvolvatur Sphaera, donec idem gradus Eclipticae (addito insuper dimidiato fere gradu, quem Sol interim retrogrado ordine perficit) in Horizonte occiduo reperiatur; iterumque punctum illud Aequatoris signetur, quod tunc Horizontem ortivum contingit. His peractis numerentur gradus et minuta Aequinoctialis Circuli, quae inter duo illa puncta notata interjiciuntur, et summa eorum, dividatur per 15; prodibunt in Quoto hora quaesitae. Residuos gradus si qui sunt, multiplicentur per 4, prodibunt minuta horaria, quae horis integris adhaerent.''<br>
EXEMPLUM. Vis scire in loco, ubi altitudo poli est graduum 42 (quanta est Romae) quantus sit diees artificialis, seu